Większość dyrektorów techników i szkół branżowych twierdzi, że szkoła, przygotowując swą ofertę, uwzględnia lokalny rynek pracy. Szkołom trudno jest jednak nadążyć za dynamicznie zmieniającymi się wymaganiami pracodawców. Pokazuje to "Analiza dopasowania oferty zawodowych szkół ponadpodstawowych do zapotrzebowania rynku pracy w województwie kujawsko-pomorskim"
Ogólna ocena dopasowania oferty szkół zawodowych dokonana przez uczestników badania jest bardzo wysoka – średnia ocena dopasowania oferty szkół branżowych i techników wyniosła 8,4 w 10-stopniowej skali.
Dopasowanie oferty kształcenia zawodowego regulowane jest przez szereg dokumentów na poziomie krajowym i unijnym. Poruszają takie aspekty kształcenia zawodowego jak: kształcenie dualne (połączenie pracy i nauki), współpraca szkół i pracodawców, staże dla uczniów, uzyskiwanie kompetencji potrzebnych na lokalnym rynku pracy, wspieranie wynalazczości i innowacyjności uczniów, staże nauczycieli przedmiotów zawodowych w zakładach pracy.
Potrzeby pracodawców a oferta edukacyjna
Kwestia dopasowania oferty szkół do wymagań rynku pracy jest kwestią złożoną i zależną od wielu czynników. Z badania wynika, że dyrektorzy szkół dostrzegają potrzebę monitorowania lokalnego rynku pracy i dostosowywania oferty kształcenia do zachodzących zmian i potrzeb pracodawców. Poważnym problemem jest to, że pracodawcy, zgłaszając zapotrzebowanie na konkretnego pracownika, oczekują znalezienia tej osoby w jak najkrótszym czasie. Natomiast przygotowanie ucznia do wykonywania zawodu trwa kilka lat. Pomimo tego większość dyrektorów (87 proc.) twierdziła, że szkoła, projektując ofertę, uwzględnia cechy lokalnego rynku pracy.
Lista kierunków kształcenia w szkołach na Kujawach i Pomorzu pokrywa się w większości z zapotrzebowaniem na pracowników w regionie. Pokazuje to m.in. Barometr Zawodów, o którym piszemy TUTAJ. Pomimo tego nadal brakuje fachowców w konkretnych zawodach.
Kujawsko-pomorscy przedsiębiorcy mają trudności w znalezieniu pracowników w następujących zawodach:
- betoniarze i zbrojarze,
- blacharze i lakiernicy samochodowi,
- brukarze,
- cieśle i stolarze budowlani,
- dekarze i blacharze budowlani,
- elektrycy, elektromechanicy i elektromonterzy,
- fizjoterapeuci i masażyści,
- kierowcy,
- krawcy,
- lekarze,
- magazynierzy,
- mechanicy pojazdów samochodowych,
- murarze i tynkarze,
- nauczyciele,
- opiekunowie osoby starszej lub niepełnosprawnej,
- piekarze,
- pielęgniarki i położne,
- pracownicy budownictwa i robót wykończeniowych,
- pracownicy służb mundurowych,
- psycholodzy i psychoterapeuci,
- ratownicy medyczni,
- stolarze,
- samodzielni księgowi,
- spawacze,
- kucharze,
- ślusarze,
- tapicerzy,
- operatorzy, mechanicy i monterzy sprzętu i urządzeń.
W większości tych zawodów uczą szkoły na Kujawach i Pomorzu. Są jednak takie, których kształcenia brakuje w naszym regionie:
- betoniarz,
- zbrojarz,
- brukarz,
- stolarz.
- budowlany,
- blacharz budowlany,
- operator i mechanik sprzętu do robót ziemnych,
- operator urządzeń dźwigowo-transportowych,
- monter instalacji budowlanych.
Braki kompetencyjne absolwentów
Pracodawcy z terenu województwa kujawsko-pomorskiego mają trudności nie tylko ze znalezieniem pracowników z odpowiednim wykształceniem, ale również posiadających niektóre kompetencje. Najczęściej wskazywaną kompetencją, której pracodawcy szukają w młodych ludziach, jest zaangażowanie w wykonywaną pracę. Pracodawcy dostrzegają również brak elastyczności myślenia. Zauważono u absolwentów niechęć do podejmowania pracy w sposób różniący się od wyuczonego podczas edukacji. Z badania wynika, że uczniom i absolwentom brakuje również kompetencji miękkich, takich jak brak wiedzy na temat konkretnych kroków, jakie należy podjąć przy próbie znalezienia zatrudnienia i brak umiejętności podejmowania rozmowy z drugim człowiekiem.
Współpraca szkół z pracodawcami
Współpraca tych placówek opiera się głównie na lokalnych przedsiębiorcach i przybiera różne formy. Najczęściej jest to pomoc w organizacji praktyk zawodowych. Częste są także spotkania
z pracodawcami na terenie szkół i zakładów pracy niż na terenie szkoły. W raporcie podkreślono, że współpraca szkół branżowych z pracodawcami skupia się na uczniach, a w mniejszym stopniu na polepszeniu umiejętności kadry dydaktycznej.
Problemy kształcenia zawodowego
Analiza dopasowania oferty zawodowych szkół ponadpodstawowych pokazała także problemy występujące w województwie kujawsko-pomorskim w ramach kształcenia w szkołach branżowych i technikach.
- Niskie wynagrodzenia dla nauczycieli zawodów.
- Brak prestiżu szkolnictwa zawodowego.
- Niepodejmowanie zatrudnienia zgodnego z wyuczonym zawodem przez absolwentów.
- Wygórowane oczekiwania pracodawców wobec uczniów i absolwentów.
- Brak edukacji na temat funkcjonowania rynku pracy.
- Tradycyjny model nauczania.
Biorący udział w badaniach dyrektorzy szkół wskazują na braki nauczycieli zawodu. Najwięcej wakatów jest dla uczących informatyki, programowania, grafiki i poligrafii cyfrowej. Brakuje także m.in. nauczycieli mechaniki, mechatroniki, elektryki, budownictwa czy logistyki.
Działania naprawcze
Autorzy analizy w podsumowaniu wysuwają szereg postulatów, które mają polepszyć sytuację szkolnictwa zawodowego na Kujawach i Pomorzu.
- Uzupełnienie oferty kształcenia branżowego w zawodach, w których występują największe braki.
- Rozszerzenie programów nauczania z obszarów miękkich, które będą podnosić kompetencje interpersonalne i odpowiednio edukować w zakresie projektowania kariery.
- Prowadzenie kampanii edukacyjnych pokazujących ścieżki absolwentów oraz jasno komunikowanie o możliwych zarobkach w pracy po szkołach branżowych.
- Przygotowanie kampanii pokazujących historie sukcesu absolwentów w poszczególnych branżach i pokazanie możliwych ścieżek kariery.
- Większe zaangażowanie doradców zawodowych w proces wyboru ścieżki edukacyjnej przez uczniów szkół podstawowych.
- Stworzenie programów wdrażania uczniów do pracy dla pracodawców. Jasne i czytelne szkolenia lub webinary dla pracodawców jak pracować z młodym uczniem.
- Wypracowanie rozwiązania pozwalającego na zaangażowanie specjalistów branżowych, celem podniesienia jakości kształcenia.
- Zidentyfikowanie możliwości finansowania pozwalającego na dofinansowanie sprzętowego placówek.
- Znalezienie rozwiązań systemowych poprawiających poziom wynagrodzeń nauczycieli.
Raport końcowy analiza dopasowania oferty zawodowych szkół ponadpodstawowych do zapotrzebowania rynku pracy w województwie kujawsko-pomorskim znajduje się na stronie Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Toruniu.
