Pałac Sczanieckich w Nawrze od lat popadał w ruinę. Na szczęście lada moment ruszą prace mające na celu odrestaurowanie zabytku. W Nawrze powstanie też muzeum ziemiaństwa.
Pałac w Nawrze
Rodzina Kruszyńskich weszła w posiadanie pałacu Kruszyńskich w XVII wieku. Wówczas znajdował się tam podpiwniczony drewniany dwór. Na przełomie XVIII i XIX wieku powstał tam klasycystyczny pałac. W 1865 roku Bogusława Kruszyńska weszła w związek małżeński z Michałem Sczanieckim i tym samym pałac i przyległości znalazły się w posiadaniu rodziny Szczanieckich.
Za czasów Szczanieckich pałac w Nawrze tętnił życiem. Budynek rozbudowano, a dodatkowo powstał park. Pod zaborami Nawra stała się ośrodkiem polskości, gdzie dbano o kultywację polskiej kultury. Sami Sczanieccy uczestniczyli w powstaniach narodowych.
Na terenie pałacu znajdowała się też biblioteka, w której zbiorach było jedno z pierwszych wydań „O obrotach sfer niebieskich” Kopernika. Co ciekawe, Szczanieccy sprowadzili na Ziemię Chełmińską buraka cukrowego, a więc warzywo, dzięki któremu pobliska Chełmża stała się jednym z największych producentów cukru w kraju.
Rodzina Szczanieckich ma w swoim dorobku także innowacje. Jedną z nich była kolejka, która odciążała robotników na polu. Długość torów liczyła 2,5 km. Fragmenty torowiska można było zamontować według potrzeb. W trakcie II Wojny Światowej Szanieccy zostali wysiedleni i zamieszkali w Chełmży. Pałac w Nawrze zamieniono na Dom Matek Niemieckich. Tuż po wojnie w pałacu zamieszkali pracownicy PGR-u. Pod koniec lat 80 budynek opustoszał. Po latach rodzina Sczenieckich odzyskała zrujnowany pałac i przekazała go Samorządowi Województwa Kujawsko-Pomorskiego, co miało miejsce w 2020 roku.
Od 2021 roku pałacem zajmuje się Kujawsko-Pomorskie Centrum Dziedzictwa w Toruniu. Celem jest odrestaurowanie pałacu oraz parku. 9 grudnia doszło do podpisania umowy pomiędzy władzami województwa a wykonawcą prac firmą „Dolmar”.
- Szkoda, że w Polsce wszystko musi upaść, aby dokonać odbudowy. My teraz z ruin podnosimy pałac. Co, gdyby komuniści nie odebrali tego rodzinie Szczanieckich? Musimy wydać miliony złotych. Jest to nieprawdopodobny skarb. Nie tylko materialny, ale i dziedzictwa niematerialnego - powiedział w grudniu marszałek Piotr Całbecki.
Trwają prace
W styczniu 2025 roku rozpoczęły się prace budowlano-konserwatorskie polegające przygotowanie placu budowy i zabezpieczenie obiektów, porządkowaniu przestrzeni w pałacu i oficynie zachodnie, rozbiórce ścian działowych i wyposażenia wnętrz z czasów po 1940 roku. Elementem prac jest odrywanie stropów oraz wymiana pokrycia dachowego w oficynie zachodniej.
Prace remontowe zajmą 2 lata. Muzeum ziemiaństwa może rozpocząć swoją działalność pod koniec 2027.
- Dwa lata od podpisania umowy, a więc mam nadzieję, że na wczesną wiosnę 2027 roku będziemy dokonywali odbioru prac remontowo-konserwatorskich w Nawrze. Dodam, że dzisiejsza część umowy dotyczy wyłącznie prac budowlanych i prac związanych z infrastrukturą budowlaną. Za miesiąc ogłaszamy kolejny przetarg na park. W 2027 roku, kiedy będzie kończone całe zadanie, możemy stwierdzić, że cały obiekt pod względem konserwatorskim i budowlanym jest gotowy. Pozostanie tylko rok na przygotowanie tam ekspozycji - opowiada dr Marek Rubnikowicz.
Głównym tematem w muzeum będzie historia ruchów ziemiańskich na ziemi chełmińskiej. - Muzeum Ziemiaństwa im. Rodziny Szczanieckich będzie miejscem, gdzie będziemy chcieli mówić o elementach kulturowych związanych z ziemiaństwem, relacjach oraz historii ruchu ziemiańskiego i chłopskiego na terenie ziemi chełmińskiej. To wszystko wiąże się z istotą tego obszaru - powiedział dr Marek Rubnikowicz. Renowacja pałacu w Nawrze pochłonie 38 milionów złotych. Inwestycja będzie sfinansowana z Funduszy Unijnych dla Kujaw i Pomorza w perspektywie 2021-27.
