Pałac Szczanieckich w Nawrze popada w ruinę. Na szczęście lada moment ruszą prace mające na celu odrestaurowanie zabytku. W Nawrze powstanie też muzeum ziemiaństwa.
Zabytkowy pałac
Nawra znajduje się 7 km od Chełmży. Pałac w Nawrze wybudowano w latach 1898-1905 według projektu Hilarego Szpilowskiego. Nowy obiekt powstał w miejscu dawnego dworu. Wnętrza wykonano w stylu klasycystycznym. Powodem do dumy dla zespołu pałacowego była biblioteka. W skład której wchodził zarówno księgozbiór, jak i archiwum rodzinne.
Sama Nawra od XVIII do końca XX wieku była jednym z głównych ośrodków życia kulturalnego i towarzyskiego. Zarówno Szczanieccy i Kruszyńscy angażowali się w życie polityczne, ekonomiczne i społeczne. W Nawrze organizowano także bale ziemiańskie. Rodziny z Nawry brały udział w powstaniach - styczniowym i listopadowym, wojnach moskiewskich oraz wyprawie wiedeńskiej. Szczanieccy swój patriotyzm potwierdzili także w czasach II Wojny Światowej, kiedy mogli zostać w pałacu, gdyby podpisali Niemiecką Listę Narodowościową. W 1942 roku wysiedlono ich do Chełmży, a pałac zaczęto dewastować. Po wojnie majątek trafił we władanie Skarbu Państwa. Zarządcą został Uniwersytet Mikołaja Kopernika, a od 1954 Państwowe Gospodarstwo Rolne. Od 1974 roku kompleks służył Zakładowi Doświadczalnemu Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Akademii Nauk, który urządził tam labolatoria, mieszkania dla pracowników oraz przedszkole.
W 2020 roku pałac przejął Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego, a od 2021 roku pałacem zajmuje się Kujawsko-Pomorskie Centrum Dziedzictwa w Toruniu. Celem jest odrestaurowanie pałacu oraz parku.
Prace ruszą lada moment
W poniedziałek (9 grudnia) w siedzibie Urzędu Marszałkowskiego w Toruniu doszło do podpisania umowy pomiędzy władzami województwa a wykonawcą prac firmą „Dolmar”. - Szkoda, że w Polsce wszystko musi upaść, aby dokonać odbudowy. My teraz z ruin podnosimy pałac. Co, gdyby komuniści nie odebrali tego rodzinie Szczanieckich? Musimy wydać miliony złotych. Jest to nieprawdopodobny skarb. Nie tylko materialny, ale i dziedzictwa niematerialnego - powiedział marszałek Piotr Całbecki.
Z początku prac najbardziej jest zadowolony dyrektor Kujawsko-Pomorskiego Centrum Dziedzictwa dr Marek Rubnikowicz. - Przede wszystkim zaczynamy nareszcie remont. Mówiąc nareszcie mam na myśli czas, który nam przeszedł, bo to trzy lata naszej działalności, a zaczynaliśmy praktycznie od zera, nie mając nic. Teraz jest pełna dokumentacja i pozwolenia, a więc wszystko to, co jest niezbędne do prowadzenia tej inwestycji. Przede wszystkim mamy pieniądze - mówił historyk.
Kiedy muzeum będzie gotowe?
Prace remontowe zajmą 2 lata. Muzeum ziemiaństwa może rozpocząć swoją działalność pod koniec 2027.
- Dwa lata od podpisania umowy, a więc mam nadzieję, że na wczesną wiosnę 2027 roku będziemy dokonywali odbioru prac remontowo-konserwatorskich w Nawrze. Dodam, że dzisiejsza część umowy dotyczy wyłącznie prac budowlanych i prac związanych z infrastrukturą budowlaną. Za miesiąc ogłaszamy kolejny przetarg na park. W 2027 roku, kiedy będzie kończone całe zadanie, możemy stwierdzić, że cały obiekt pod względem konserwatorskim i budowlanym jest gotowy. Pozostanie tylko rok na przygotowanie tam ekspozycji - opowiada dr Marek Rubnikowicz.
Głównym tematem w muzeum będzie historia ruchów ziemiańskich na ziemi chełmińskiej.
- Muzeum Ziemiaństwa im. Rodziny Szczanieckich będzie miejscem, gdzie będziemy chcieli mówić o elementach kulturowych związanych z ziemiaństwem, relacjach oraz historii ruchu ziemiańskiego i chłopskiego na terenie ziemii chełmińskiej. To wszystko wiąże się z istotą tego obszaru - powiedział dr Marek Rubnikowicz.
Specyficzne prace
Prace w Nawrze będą specyficzne z uwagi na zabytkowy charakter obiektu oraz objęcie nadzorem konserwatorskim.
- Obiekt jest zabytkowy. Powstał na przełomie XVIII i XIX wieku. Jest objęty nadzorem konserwatorskim. Jeżeli chodzi o same prace, to będą bardzo trudne, z tego względu, że całość jest w fatalnym stanie technicznym, jeśli chodzi o sam budynek główny to pałac. Do tego jeszcze dwie oficyny, dom zarządczy, dom ogrodnika, więc tych budynków w całości jest osiem. Całkowity koszt to blisko 39 milionów złotych. Czas realizacji 24 miesiące - powiedział prezes zarządu Kujawsko-Pomorskie Inwestycje Regionalne Jarosław Wierski. Na czym będą polegały trudności? - Po pierwsze zabezpieczenie budynku przed zawaleniem. Jest w takim stanie, że wymaga pilnej interwencji. Potem prace budowlane nie będą skomplikowane, ale trudne będzie wykończenie, a więc odrestaurowanie zabytkowych elementów wyposażenia, fresków - opowiada Jarosław Wierski. Inwestycja za 38 milionów złotych
Renowacja pałacu w Nawrze pochłonie 38 milionów złotych. Inwestycja będzie sfinansowana z Funduszy Unijnych dla Kujaw i Pomorza w perspektywie 2021-27.