Gdy w niedzielę 7 kwietnia pójdziemy głosować, to w lokalu wyborczym poza członkami obwodowych komisji wyborczych, spotkamy także mężów zaufania i obserwatorów społecznych, którzy czuwają nad pracą komisji na każdym etapie wyborów. Kim są i czy są to funkcje społeczne?
Kim jest mąż zaufania?
Komitety wyborcze oraz podmioty prowadzące kampanie referendalne mogą wyznaczyć swoich mężów zaufania. Ich rola polega jedynie na obserwacji przebiegu głosowania. Nie mogą oni wykonywać żadnych czynności członka komisji, pomagać wyborcom czy dotykać kart wyborczych. Obecność mężów zaufania nie może w jakikolwiek sposób wpływać na pracę komisji i przebieg wyborów. Sprawują oni wyłącznie nadzór nad przebiegiem wyborów. Kodeks wyborczy pozwala im przebywać w lokalach wyborczych podczas przygotowania do głosowania, jego przebiegu i ustalaniu wyników. Obserwują także sporządzanie, przewożenie i przekazywanie protokołów głosowań. Jeżeli mają jakieś uwagi, to zgłaszają je przewodniczącemu komisji lub wnoszą je do protokołu głosowania.
By zostać mężem zaufania należy spełnić szereg wymogów. Przede wszystkim trzeba posiadać polskie obywatelstwo i czynne prawa wyborcze. Mężów zaufania wybierają pełnomocnicy wyborczy, którzy mogą wyznaczyć po jednej takiej osobie do każdej obwodowej komisji wyborczej.
Nie może nim być:
- kandydat w wyborach,
- komisarz wyborczy,
- pełnomocnik wyborczy,
- pełnomocnik finansowy,
- urzędnik wyborczy,
- członek komisji wyborczej.
Mężowi zaufania w związku z wykonywaniem zadań przysługuje zwolnienie od pracy na dzień głosowania oraz liczenia głosów, a także na dzień następujący po dniu, w którym zakończono liczenie głosów, z zachowaniem prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz uprawnień ze stosunku pracy.
Wynagrodzenie mężów zaufania
W Kodeksie wyborczym ustalono wynagrodzenie dla męża zaufania w wysokości 40 proc. zryczałtowanej diety członków obwodowych komisji wyborczych. W wyborach samorządowych będzie to 280 zł. Dieta wypłacana jest wyłącznie tym mężom zaufania, którzy obserwowali głosowanie przez co najmniej 5 godzin i obserwowali cały przebieg ustalania wyników głosowania do momentu podpisania protokołu głosowania. Przewodniczący obwodowej komisji wyborczej prowadzi ewidencję czasu przebywania mężów zaufania w lokalu wyborczym oraz wydaje im zaświadczenie.
Kim są obserwatorzy społeczni?
Zarejestrowane w Polsce stowarzyszenia i fundacje, do których celów statutowych należy troska o demokrację, prawa obywatelskie i rozwój społeczeństwa obywatelskiego, mają prawo wyznaczyć po jednym obserwatorze społecznym do komisji wyborczych. Do obserwatorów społecznych stosuje się przepisy kodeksu o mężach zaufania, ale z wyjątkami. Nie otrzymują oni diety i swoją funkcję pełnią społecznie. Nie są obecni przy przewożeniu i przekazywaniu protokołów do właściwej komisji wyborczej wyższego stopnia. Nie przysługują im dni wolne.
Tegoroczne wybory samorządowe odbędą się 7 kwietnia, a druga tura 21 kwietnia.
