Dziś 1 maja - Święto Pracy. A jako, że te prace mogą być bardzo różne, świętować mogą także: eguterzysta, lagowacz, mygłowacz, karmelarz, hartownik, takielarz, stokażowy, topiarz fryty oraz osoba do towarzystwa – bo i takie zawody znajdziemy na liczącej 2565 pozycji oficjalnej klasyfikacji uprawianych w Polsce zawodów i specjalności.
Sprawa jest poważna i jak najbardziej urzędowa. Spis zawodów, wraz z przypisanym dla każdego nich kodem, opisem i charakterystyka określają rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Aktualne, obowiązujące od początku tego roku rozporządzenie wydane zostało we wrześniu 2024 roku.
Dominują na niej oczywiście powszechnie znane profesje, tworzące czasami całej rodziny zawodów różniących się jedynie swymi specjalnościami. Mamy tu więc 11 typów farmaceutów, 21 specjalności elektromonterów, 24 różnych inspektorów, 90 inżynierów - od inżyniera akustyka aż po inżyniera zootechnika i aż 125 kierowników. Kierowników wszelkich typów i specjalności przebijają tylko… operatorzy, których jest aż 256 rodzajów. I tu także obowiązuje ścisła specjalizacja. Np. kod 834205 to operator koparki, kod 834207 to operator ładowarki a pod numerem 834206 kryje się operator koparko-ładowarki.
Masztalerz z retmanem i bundzem
Wiele jest także zawodów, o których słyszy się o wiele rzadziej. Choćby te, które kojarzą się z dawną, zamkniętą przeszłością. I niesłusznie, bo to zawody do dziś żywe i kodem swym oznaczone. Dla przykładu: flisak-retman kierujący tratwą i jej załogą, felczer udzielający pomocy medycznej, masztalerz zapewniający codzienną obsługę i pielęgnację koni w stajniach wyścigowych.
Uważna lektura klasyfikacji zawodów pozwala także na wyrobienie sobie zdania co do różnic między bacą a juhasem oraz zachodzącej między nimi hierarchii. Otóż juhas - kod 612108 - zajmuje się hodowlą zwierząt gospodarczych, głównie wypasem kulturowym owiec w górach, znać się też musi na wyrabianiu serów w tym na klaganiu mleka i formowaniu bundzu. Natomiast baca - kod. 613001 - pełni funkcje menadżerskie: organizuje i zarządza wypasem oraz pozyskiwaniem mleka i produkcją serów tradycyjnych.
Eguterzysta z sitem
Inne zawody staroświecko się nie kojarzą, ale brzmieć mogą tajemniczo. Eguterzysta na przykład wykonuje eguter czyli zestaw sit fosforobrązowych do sporządzania znaków wodnych na papierach wartościowych. Lagowacz przygotowuje tkaniny do krojenia, mygłowacz układa w stosy, czyli mygły drewno okrągłe lub rozmygłowuje tak zebrany surowiec drzewny. Hartownik wykonuje obróbkę cieplną i cieplno-chemiczną stopów żelaza i metali nieżelaznych; stokażowy pracuje przy magazynowaniu płynnych produktów i półproduktów przechowywanych w zbiornikach stokażowch, np. kwasów, ługów, ciekłego chloru, olejów. Takielarz zajmuje się takielunkiem, czyli olinowaniem na statkach a arkadownik biegły być musi w sznurowaniu mechanizmów żakarda i ustawianiem ich na krosnach.
Profesje słodko-gorzkie
Są zawody słodkie – dla przykładu karmelarz pracuje produkcji karmelków nadziewanych, karmelków twardych, pomadek krystalicznych i niekrystalicznych, drażetek, pastylek pudrowych, sezamków i żelek. Smakowitą pracę ma także rzeźbiarz w owocach i warzywach (kod 343206).
Tego jednak nie da się powiedzieć o zawodzie oznaczonym kodem 932904: patroszacz ryb, trudniący się ręcznym lub maszynowym odgławianiem, usuwaniem łusek i wnętrzności z jamy brzusznej ryb. Robota może i nie najsłodsza, ale też przecież jak najbardziej potrzebna.
Praca z ludźmi
A potrzeby ludzkie są bardzo różne. Klasyfikacja zawodów rozróżnia dwie profesje: asystenta osobistego oraz osobę do towarzystwa. Przedstawiciel pierwszego z tych dwóch zawodów udziela swym klientom pomocy w życiu codziennym, np. rezerwuje hotele, załatwia bilety, organizuje transport, dobiera garderobę i towarzyszy klientowi w sytuacjach wymagających pomocy i wsparcia, opiekuje się też jego zwierzętami. Natomiast osoba do towarzystwa stale uczestniczy w życiu swego pracodawcy, roztacza nad wszechstronną opiekę, wykonuje drobne zabiegi pielęgnacyjne.
Status osobnego zawodu posiada także: wróżbita, którego profesja polega na „wypowiadaniu się na tematy dotyczące przeszłych i przyszłych wydarzeń przy zastosowaniu różnych form wróżenia”. To oferta oczywiście dla tych, którzy w skuteczności tych form wierzą. A co do wiary, choć w innym jej sensie, to osobnym kodem 341302 oznaczony jest zawód: świecki krzewiciel wiary, wykonujący obowiązki o charakterze społecznym i administracyjnym, które nie są zastrzeżone dla duchownego.
W szczególnym już wymiarze z ludźmi pracują także ci, którzy towarzyszą im w ostatniej drodze. Klasyfikacja określa m.in. zawód żałobnika: wykonującego wszelkie czynności związane ze sprawnym i rzetelnym wykonaniem usług pogrzebowych. W podobnej branży pracuje też kremator – sterujący zdalnym centrum zarządzania i monitoringu kremacji.
Topią, moczą i sprawdzają
Cała masa zawodów związana jest bezpośrednio z konkretnymi technologiami i dlatego brzmieć mogą cokolwiek zagadkowo. Topiarz fryty obsługuje piece wannowe do wytapiania fryty służącej do wyrabiania niektórych rodzajów szkliw ceramicznych. Z kolei aparatowy produkcji wyrobów maczanych obsługuje i nadzoruje urządzenia do sporządzania mieszanek lateksowych i wytwarzania gumowych wyrobów maczanych - np. gumowych rękawic technicznych, czepków kąpielowych, dętek do piłek, balonów i prezerwatyw. Jak widać, asortyment bardzo zróżnicowany.
Są też zawody bardzo dyskretne. Nigdy nie mamy pewności, czy ktoś, kto stoi obok nas przed sklepowy regałem, jest takim samym jak my klientem na zakupach, czy może jest po prostu w pracy - jako tajemniczy klient (mystery shopper), czyli pracownik – fachową rzecz ujmując – „zajmujący się prowadzeniem badań marketingowych jako audytor usług i produktów w sieciach marketów i galeriach handlowych”.
Zakupy. Tak, w tej dziedzinie specjalistów nie brakuje. I to po obu stronach lady.
