Krótko przed Świętami, w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu podpisany został pakiet czterech ostatnich umów dla OPPT. Duże pieniądze, razem to ok. 50 mln euro, trafią do stowarzyszeń OPPT Brodnicy, Radziejowa, Rypina i powiatu inowrocławskiego. W ten sposób zakończył się cykl podpisywania umów zapoczątkowany jeszcze na początku listopada. OPPT, czyli co? Już wyjaśniamy.
Na pierwszy ogień, 6 listopada, poszły umowy dla OPPT Żnina oraz powiatu grudziądzkiego. W pierwszym wypadku lista inwestycji obejmuje 27 pozycji, a wartość unijnego wsparcia to4,5 mln euro. W wypadku drugim to odpowiednio: 25 zadań i 5,2mln. Kolejne umowy podpisywane były, w pakietach, co kilka tygodni – aż do ostatniego obejmującego Brodnicę, Radziejów i powiat inowrocławski. Ostatniego, ale „tłustego”, bo wartego łącznie 50 mln euro.
- Czteroma podpisami wydajemy dziś 50 mln euro. Przekazujemy te pieniądze do dyspozycji stowarzyszeń OPPT, które prowadzą swe działania mniej więcej na poziomie powiatów –wyjaśniał podczas podpisywania umów marszałek Piotr Całbecki. – Zadania są różne. Na przykład powiat inowrocławski przygotował 47 projektów, które będą finansowane z puli 14 mln euro. Rypin dostanie 10 mln, Radziejów9 mln a powiat brodnicki z Brodnicą włącznie: 16 mln euro.
Co mogliśmy robić?
- Takie wsparcie to dla nas duża szansa i mam nadzieję, że dobrze ją wykorzystamy – mówił burmistrz
Rypina, Paweł Grzybowski tuż po podpisaniu umowy. Generalnie, na każdym z tych spotkań związanych z umowami OPPT humory samorządowcom dopisywały. Trudno się temu dziwić, bo na poziomie powiatowym, każde wsparcie finansowe szczególnie się liczy.
- Powiaty praktycznie nie mają własnych źródeł dochodów. Jeśli nasz powiat był dotąd pomijany w programach rządowych, to co my mogliśmy zrobić? – pytała retorycznie Wiesława Pawłowska, starosta powiatu inowrocławskiego.– Wykorzystamy te pieniądze dobrze, bo samorząd to najlepsza i najbezpieczniejsza forma gospodarowania publicznymi środkami.
Na dole wiedzą lepiej
Obszar Prowadzenia Polityki Terytorialnej, bo to właśnie kryje się pod skrótem OPPT, brzmi cokolwiek skomplikowanie, zwłaszcza w uszach kogoś, kto nie ma na co dzień do czynienia ze specyficznym językiem „strategii rozwojowych”, „instrumentów finansowych” i „alokacji środków”.
W maksymalnym skrócie sprawa jest taka: w portfelu unijnych dotacji, czyli programie Fundusze Europejskie dla Kujaw i Pomorza jest spora przegródka na prowadzenie polityki terytorialnej: 300 mln euro na MOF/ZIT, 130 mln na OPPT i 100 mln dla lokalnych grup działania. Rzecz w tym, by jak najlepiej dopasować ją do lokalnych potrzeb, a nikt lepiej nie wie, jakie są rzeczywiste potrzeby i możliwości wykorzystania tych pieniędzy, jak samorządowcy i działacze społeczni, którzy na tym lokalnym poziomie funkcjonują. Stąd pomysł, żeby cały proces zarządzania polityką terytorialną ściągnąć w dół angażując w to stowarzyszenia, działające na poziomie powiatu, ale obejmujące jeszcze niższy – gminny szczebel. Na przykład stowarzyszenie OPPT Świecie tworzą: świecki samorząd powiatowy i gminy Bukowiec, Dragacz, Drzycim, Jeżewo, Lniano, Nowe, Osie, Świecie, Świekatowo i Warlubie. Stowarzyszenie OPPT Rypina to obie gminy rypińskie – miejska i wiejska oraz Brzuze, Rogowo, Skrwilno i Wąpielsk.
I tu zaczyna się pierwsza lekcja lokalnej demokracji, bo stowarzyszenia we własnym kręgu muszą się same porozumieć, co do listy inwestycji – biorąc pod uwagę nie tylko własne potrzeby, ale i możliwości – takie np. jak zdolność pokrycia wkładu własnego. Po drugie, muszą zaprojektować takie zadania, które zgodne będą z priorytetami polityki terytorialnej regionu, czyli np. z działaniami na rzecz środowiska i klimatu ( zadania związane z OZE, efektywnością energetyczną) czy działaniami społecznymi (m.in. zdrowie, edukacja, dziedzictwo kulturowe).
- Utworzyliśmy stowarzyszenie, dogadujemy się, nie narzucamy kto i na co ma wydać te środki. Każdy wójt czy burmistrz wie, gdzie są one najbardziej potrzebne. Będziemy kierować środki na ochronę zdrowia, ale także np. na doposażenie sali koncertowej, którą niebawem, w lutym, oddamy do użytku - wyliczał Krzysztof Baranowski, starosta lipnowski i prezes Stowarzyszenia OPPT w jego powiecie.
Kolejny etap to umowa: jej stronami są samorząd województwa, który gwarantuje pieniądze z FEdKP 2021-2027 na wkład unijny i stowarzyszenia, które zobowiązują się do zrealizowania podpiętej do umów listy zadań – zgodnie oczywiście z wszystkimi procedurami, zasadami, harmonogramami i normami wydawania publicznych pieniędzy. Dla jasności dodać trzeba, że największe ośrodki regionu wraz z ich otoczeniem aglomeracyjnym, czyli Bydgoszcz, Grudziądz, Inowrocław, Toruń i Włocławek mają swoje umowy i swoje listy projektów, czyli Zintegrowane Inwestycje Terytorialne. OPTT „obsługują” te obszary, których nie obejmują ZIT-ty największych miast.
Pieniądze duże i mniejsze
Pieniądze do wykorzystania są duże. W nowej perspektywie unijnej na zadania w ramach polityki terytorialnej województwa przeznaczonych jest łącznie ponad pół miliarda euro. Zdaniem zarządu województwa, taka decentralizacja gospodarowania środkami unijnymi ma jeszcze jeden walor: sprawia, że będą one szybciej wykorzystywane. Zadania, jakie będą finansowane poprzez OPPT są bardzo zróżnicowane, tak zresztą, jak zróżnicowane są potrzeby powiatów i poszczególnych tworzących je gmin.
- Mamy zarówno projekty infrastrukturalne: drogi, ścieżki rowerowe, dalszą rewitalizację przestrzeni miejskiej Rypina. Ale także tak potrzebne zadania związane z termomodernizacją, wprowadzaniem systemów ogrzewania niskiej emisji, chcemy żeby nasze miasto było przyjazne wobec środowiska– wyliczał Paweł Grzybowski, burmistrz Rypina. – Są też projekty tzw. miękkie, dla organizacji pozarządowych.
Różne są także wartości poszczególnych projektów. Budowa przedszkola z oddziałem żłobkowym w Warlubiu, jedno z zadań OPPT Świecia, to projekt o wartości ponad 3 mln euro. Przebudowa stacji uzdatniania wody w Rogalinie (OPPT Radziejowa) to z kolei1,739 mln euro, budowa ścieżki rowerowej z Kruszy Duchownej do Janikowa (OPPT Powiatu Inowrocławskiego)to łączny 2,273 mln euro.
Z drugiej strony jest mnóstwo projektów o znacznie mniejszej wartości – tej przeliczanej na euro i złotówki, ale równie dużej wartości społecznej. To m.in. projekty edukacyjne, takie jak na przykład dofinansowanie do nauki języków obcych realizowanej przez przedszkole samorządowe w Janowcu Wielkopolskim – zadanie z listy OPPT Żnin, o wartości50 tys. euro. Łącznie obszarów prowadzenia polityki terytorialnej jest w całym regionie 13, ale dla kujawsko-pomorskich powiatów to wcale nie musi być pechowa liczba. Wręcz odwrotnie.
