Nowelizacja Kodeksu pracy w ubiegłym roku wprowadziła nowe przepisy dotyczące urlopów. Pracownicy mają do dyspozycji dodatkowe wolne od pracy w przypadku wystąpienia sytuacji nieprzewidzianej i niezależnej od pracownika, czyli tzw. siły wyższej. Pozwala to na załatwienie pilnych spraw rodzinnych, które są nagłe i niezależne od ich woli. Nowy urlop jest związany z wdrażaniem do polskiego systemu prawnego unijnych dyrektyw.
Zacząć należy od samego pojęcia "siły wyższej". Jest ono dość nieostre, jednak ustawodawca
postarał się je doprecyzować w przepisach. Z Kodeksu pracy wynika, że są to pilne sprawy rodzinne spowodowane chorobą, wypadkiem lub innym nagłym wydarzeniem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika.
Przykładem może być złamanie ręki członka rodziny, któremu trzeba niezwłocznie pomóc. Zawiezienie bliskiego do lekarza na wcześniej umówioną wizytę nie wchodzi już w grę. Pęknięcie rury wodociągowej w mieszkaniu jest "siłą wyższą", ale umówiona wizyta hydraulika już nie.
Wymiar urlopu
Z powodu działania siły wyższej udzielany jest 2-dniowy urlop lub 16 godzin w całym roku kalendarzowym. Podczas tego zwolnienia pracownik zachowuje prawo do połowy wynagrodzenia.
Osoby zatrudnione w niepełnym wymiarze czasu pracy także mogą skorzystać z tego uprawnienia. Wymiar urlopu jednak w tym przypadku ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy pracownika.
Zwolnienie z powodu siły wyższej nie przerywa wcześniej złożonego wniosku o urlop wypoczynkowy.
Osoby uprawnione
Urlop ten przysługuje pracownikom zatrudnionym na umowie o pracę. Nie dotyczy on osób zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych. Pracując na umowę zlecenie, o dzieło czy B2B nie możemy z takiego urlopu skorzystać.
Formalności
Aby skorzystać z urlopu pracownik składa wniosek do pracodawcy w formie ustnej, pisemnej bądź elektronicznej. Kodeks pracy nie nie określa, czy pracownik musi podać przyczynę wzięcia takiego urlopu, więc we wniosku może znajdować się jedynie informacja o zamiarze skorzystania.
Pracodawca nie może odmówić urlopu z powodu siły wyższej
Pracodawca jest obowiązany udzielić zwolnienia z powodu działania siły wyższej na wniosek zgłoszony przez pracownika najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu. Odmowa skutkuje konsekwencjami prawnymi oraz koniecznością wypłacenia odszkodowania pracownikowi.
Urlop na żądanie a urlop z powodu siły wyższej
- Wniosek o urlop na żądanie może być złożony najpóźniej przed godziną rozpoczęcia pracy, a o urlop z powodu działania siły wyższej można zgłosić w jej trakcie.
- Urlop na żądanie wliczany jest w pulę płatnego urlopu wypoczynkowego. Zwolnienie z powodu siły wyższej to dni dodatkowo wolne od pracy.
- Urlop na żądanie musi być zaakceptowany przez pracodawcę, a w przypadku urlopu z powodu siły wyższej pracodawca nie może odmówić jego udzielenia.
