Fjut, gzik, ruchańce, amoniaczki - te dziwnie brzmiące słowa to nazwy regionalnych produktów, które znajdują się na liście produktów tradycyjnych naszego województwa. W sumie znalazło się tam 100 regionalnych wyrobów kulinarnych. Coś dla siebie znajdą miłośnicy tradycyjnie przyrządzanych mięs, ryb, wyrobów mlecznych czy słodyczy.
Lista Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi jest przewodnikiem po regionalnej kuchni polskiej. Poznamy dzięki niej tradycyjne sposoby wytwarzania tradycyjnych potraw, które dzięki temu mają szansę przetrwać.
Znalezienie się liście produktów tradycyjnych nie jest proste
Żeby znaleźć się na liście produktów tradycyjnych trzeba spełnić szereg wymogów. Kluczowe jest pojęcie "tradycji". Muszą to być produkty, które wytwarzane są co najmniej od 25 lat. Nie mogą to być wyroby przemysłowe, gdyż ich jakość, wyjątkowe cechy i właściwości muszą wynikać ze stosowania tradycyjnych metod produkcji.
Udowodnienie wieku może nie być proste, gdyż należy zebrać przekazy książkowe, nagrania lub fotografie. Często zdarza się, że trudno je znaleźć. Wtedy należy przeprowadzić badania etnograficzne. Szczególnie jest to przydatne, gdy jakiś przepis jest przekazywany w rodzinie z pokolenia na pokolenie, a jako tajemnica rodzinna nie może się znaleźć w książce o tematyce kulinarnej. Wtedy należy przeprowadzić na przykład rozmowy ze starszymi osobami, które mogą zaświadczyć, że znają go od lat. Osoba chcąca, by produkt znalazł się na liście, musi udowodnić, że należy do dziedzictwa kulturowego regionu.
Na kujawsko-pomorskiej liście ponad 100 przysmaków
Co znajdziemy na kujawsko-pomorskiej liście?
- 31 gotowych dań i potraw,
- 20 wyrobów piekarniczych i cukierniczych,
- 14 napojów,
- 8 produktów mięsnych,
- 9 warzyw i owoców,
- 6 produktów mlecznych,
- 2 produkty z grupy olejów i tłuszczów,
- 1 produkt z miodu,
- 2 produkty rybołówstwa,
- 7 innych produktów (np. wspomniany wcześniej fjut kociewski czy sól ciechocińska).
W produktach mlecznych znajdziemy tu na przykład gzik, czyli popularny twaróg ze szczypiorkiem czy ser smażony z kminkiem. Wiele potraw mięsnych to gęsina, np. leberka i półgęsek. Kapusta modra szmurowana z rodzynkami to produkt z kategorii "warzywa i owoce", a pierniki z Torunia i chruściki - "wyroby piekarnicze i cukiernicze". Wiele atrakcyjnych przepisów znajdą miłośnicy alkoholi, m.in. piorunówkę czy winko z chabru. Nie sposób wymienić wszystkich. By je poznać, warto zaglądnąć na stronę Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
W ostatnich miesiącach na listę wpisano z Kujaw I Pomorza
- fjut kociewski (zgłaszająca Magdalena Potulska ze Świecia),
- rybę w zalewie po kujawsku (Jadwiga Patyk, Koło Gospodyń Wiejskich w Bronisławiu),
- zupę fasolową po kujawsku (Anna Patyk, KGW w Bronisławiu),
- dziady (Anna Patyk, KGW w Bronisławiu),
- chruściki zwane też chrustem (Anna Patyk, KGW w Bronisławiu)
Wiele przepisów w Polsce jest podobnych
Taka sytuacja występuje szczególnie w regionach ze sobą sąsiadujących. Przykładem mogą być ruchanki kociewskie i ruchanki kaszubskie. Różnica między tymi racuchami jest taka, że pierwsze są z jabłkiem, a drugie cukrem pudrem.
Czasem pod jedną nazwą funkcjonują różne produkty. W Kujawsko-Pomorskiem mamy fjut kociewski z maślanki i fjut kujawski z buraków cukrowych.
Co zrobić, by wpisać produkt na listę
Pierwszym etapem starań jest wniosek o wpis na listę do marszałka danego województwa. Ten zwraca się o opinię do izby gospodarczej, która zrzesza producentów produktów regionalnych i tradycyjnych. Następnie wniosek o wpis przesyłany jest do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Lista jest publikowana na bieżąco na stronach internetowych ministerstwa.
Lista produktów tradycyjnych utworzona została w 2004 roku na podstawie ustawy o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych. Lista prowadzona przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
