Grupa Rekonstrukcyjna IV Toruńskiego Batalionu Zaopatrzenia

Skąd pomysł na odtworzenie wojskowej kuchni polowej?

To dłuższa historia. Zaczęło się od samochodu mojego sąsiada Janka Łukasiaka. Gdy budowaliśmy z żoną w Łubiance dom, to zauważyłem, że w garażu dłubie przy samochodzie GAZ 69, a że jestem mechanikiem samochodowym, więc mnie to zainteresowało. Zagadałem i okazało się, że od dwóch lat stoi i nikt go nie może uruchomić. Powiedziałem, że dam radę. Nie wierzył, ale dał mi klucze do garażu i sobie przy nim tak dłubałem, dłubałem i odpaliłem. Zaprzyjaźniliśmy się. Kupiliśmy Stara i zaczęła się pasja. Taka przejażdżka Starem to 50 litrów benzyny na stówę. Janek jest fascynatem gotowania w kuchni polowej i to on jest głównym pomysłodawcą tego przedsięwzięcia. Co roku w Walimiu organizuje Festiwal Kuchni Polowych. Miał najpierw własną kuchnię KP-340 i kupił piekarnię, która była do kompletnego remontu. Wyremontowałem ją i stwierdziliśmy, że jak jest już piekarnia, to i ciastownia by się przydała. Wtedy kupiłem Stara 660 i przerobiliśmy go na ciastownię. No i tak to się zaczęło. Taka ciekawostka, bo w zasadzie to rekonstruujemy coś, co nie istniało. Kupiliśmy ciężarówkę Stara - oryginalną ciastownię - z symbolem T, czyli IV Krośnieńskiego Batalionu Zaopatrzenia. Krosno to trochę daleko i stwierdziliśmy, że T pasuje do Torunia, więc wymyśliliśmy IV Toruński Batalion Zaopatrzenia. Rekonstruujemy kuchnię wojskową, czyli gotujemy zupy i wypiekamy chleb w piekarni polowej.

Podejrzewam, że nie jest to lekka praca.

Tak, ale czerpiemy z tego mega przyjemność. To jest odcięcie się od rzeczywistości. Tam w ogóle się nie myśli o problemach, bo to jest po prostu praca, i praca, i nie ma przerwy. O czwartej pobudka i o piątej jesteśmy na miejscu. Do osiemnastej jest co robić. Trzeba wszystko zgrać w czasie. Zupa ma być wydawana w godzinach obiadowych, a nie na śniadanie. Jedni przygotowują wywar i gotują, a inni kręcą ciasto. Pierwsze 60 bochenków musi iść do podawania zupy. Szósta rano to jest odpowiednia godzina, żeby zacząć pracę na pełnych obrotach całym zespołem. Każdy wie, co ma robić. Nie musimy się pilnować. Oczywiście trzeba się też wcześniej przygotować, bo tak z dnia na dzień nie da się wystartować. Przygotowanie takiej ilości zakwasu na jeden dzień wypieku trwa 4-5 dni. Zupę można zrobić, ale chleb potrzebuje czasu. Są oczywiście ulepszacze i przyspieszacze wyrostu ciasta, ale nie o to tutaj właśnie chodzi. 
 

Ten chleb jest taki sam jak kiedyś w wojsku?

Ci którzy byli kiedyś w wojsku, pytają nas, dlaczego piszemy, że to jest chleb poligonowy, skoro taki chleb był „czarny”. Zgadza się, bo wtedy bardzo dużo żyta dodawali. Gdybyśmy teraz ludziom dali taki chleb z oryginalnej receptury żytniej, to nikt by go nie zjadł, bo był za ciężki. Chodziło o to, żeby jednym bochenkiem trzech żołnierzy się najadało na poligonie. Robimy chleb oficerski, a taki był zawsze smaczniejszy. Mam książkę z oryginalnymi przepisami kuchni polowej. To nie jest dla obecnych ludzi. Wszyscy jesteśmy wygodni i smaku szukamy. No to znaleźliśmy smak. Dwudziesty pierwszy przepis dopiero zaakceptowaliśmy. Pół roku non stop odpalaliśmy tutaj piekarnię przed domem i wałkowaliśmy przepis po przepisie. Uważam, że ostateczny efekt jest bardzo dobry.

Mówiłeś, że przy takiej kuchni pracuje dziewięć osób. To jest tyle samo ile w wojsku?

W wojsku była obsługa trzykrotnie większa. Mam taką książkę - instrukcję obsługi kuchni polowej. Tam są ludzie do zwiadu terenu, od zaopatrzenia w wodę - w sumie około trzydziestu. U nas jest dziewięć i to jest tak na styk. Każdy ma co robić i nikt nie siedzi. Na samej ciastowni na Starze jest pięciu ludzi, szósty przy piekarni, osoba siódma mi pomaga i podaje foremki z ciastowni do piekarni. W kuchni dwie osoby - jedna od nalewania i wydawania porcji zupy, no i jedna, która cały czas pilnuje, żeby się nie przypaliło. Mamy bardzo dobrze zgrany zespół pracowitych „żołnierzy”

Z jakich elementów składa się ta wasza kuchnia polowa?

Terenowy GAZ 69, który jest w zestawie z kuchnią polową KP-340. Do tego mamy Stara 660, który jest ciastownią i zarazem ciągnikiem piekarni polowej. To są w sumie cztery pojazdy. Mamy jeszcze jedną kuchnię ruską KP-42, którą będziemy chcieli też pokazać. Może jeszcze w tym roku uda się ją złożyć. To bardzo rzadki okaz z 1944 roku. Chodzi o to, żeby mieć większą ofertę oraz więcej możliwości gastronomicznych. Żeby to nie była to tylko grochówa. Teraz robimy dwie zupy. Chodzi przede wszystkim o obsługiwanie dużych, kilkudniowych imprez plenerowych, gdzie jest to mega wyzwanie.

Czy tego typu kuchnia teraz jeszcze funkcjonuje w wojsku? Czy to już jest przeszłość?

Teraz jest catering. Z tego, co wiem, to chyba tylko w Mrągowie starają się na poligon jeszcze puszczać piekarnię. Mieliśmy nawet szkolić ludzi od nich z robienia wypieków, ale nie wyszło nic z tego, więc chyba nie ma. Moim zdaniem nie istnieje już kuchnia polowa wojskowa. Na piknikach się jeszcze pokazują, ale żeby zrobić swoje manewry poligonowe, to bez szans. Tylko catering.
 

Dużo jest w Polsce takich rekonstruktorów jak wy?

Ciężko powiedzieć, bo dużo jest takich działań hobbystycznych. My chyba jesteśmy jedynymi, którzy się zajęli tym zawodowo. Chociaż "zawodowo" to nie jest dobre słowo, bo to każdy z nas ma swoją pracę. Bardzo dużo jest grup militarnych na południu Polski, ale oni starają się bardziej pokazać sprzęt, a nie jak my gotować. To, że ktoś przy drodze stanie z kuchnią i zrobi grochówkę albo na jednej imprezie jakąś zupę ugotuje, to nie jest od razu rekonstruktorem. My staramy się odtwarzać kuchnię polową, taką, jaka faktycznie była. Mamy wagi z epoki, naczynia do nalewania. Staramy się tym właśnie przyciągnąć. Dla nas ważne jest, że jak ktoś się zna, to spojrzy i pomyśli sobie "O kurczę, faktycznie, nawet mają oryginalny namiot boczny". Mamy Stara 660, a moglibyśmy mieć zwykłego Stara 266, który normalnie jeździ. Nie jak ten kapryśny 660, który kiedy, chce, to idzie, a jak nie chce, to nie idzie. Można by pójść bardziej w nowoczesność, ale my stawiamy w oryginalność. Chcielibyśmy mieć mundury z epoki Ludowego Wojska Polskiego, ale ze względu na koszty robimy to jednak na obecnych wzorach. Każdy ma białą koszulę piekarską, spodnie mundurowe moro, furażerkę. Nie ma żadnych dresów, trampek, nic z tych rzeczy. Tak jak w wojsku było.

A w wojsku byłeś?

Nie byłem. Jak połowa naszej załogi. Za to identyfikacja jest. Zrobiliśmy specjalne naszywki, takie jak ma wojsko. Kiedy jesteśmy na imprezie, to mnóstwo ludzi podchodzi i pyta, z jakiej jednostki jesteśmy. No to mówimy IV Toruński Batalion Zaopatrzenia. Byliśmy kiedyś na rynku w Głogowie, tym na Śląsku, nie u nas. Ludzie podchodzili i pytali. Postanowiliśmy zrobić wtedy te naszywki, żeby ciągle nie odpowiadać. Takie z imieniem, nazwiskiem, jednostką.