Już wszystko wiadomo: w środę 9 kwietnia w sali na toruńskich Jordankach odbędzie się premiera filmu „Dzieci Szmalcówki”. Fabularyzowany dokument opowiada o tragicznych losach polskich rodzin więzionych w czasie okupacji niemieckiej w UWZ Thorn – obozie przesiedleńczym urządzonym w budynkach fabryki smalcu przy ul. Grudziądzkiej w Toruniu, potocznie zwanym „szmalcówką”.
„Dzieci Szmalcówki” to pełnometrażowa produkcja, filmowy hołd oddany ofiarom niemieckiego terroru w czasie wojny, zwłaszcza przetrzymywanym w obozie dzieciom, ale jednocześnie to niezwykły przykład społecznej aktywności. Film realizuje Instytut Filmowy Unisławskiego Towarzystwa Historycznego, który zresztą ma już w swym dorobku całą serię filmów opowiadających o dramatycznych wydarzeniach z czasów okupacji.
Produkcje wspierają samorządy: Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego (samorząd województwa jest głównym mecenasem filmu), Powiat Toruński, Powiat Brodnicki oraz gminy: Toruń, Dąbrowa Chełmińska, Wąbrzeźno, Jabłonowo Pomorskie i Ryńsk.
Film nie powstałby jednak bez zaangażowania społeczników z Unisławskiego Towarzystwa Historycznego i wielu osób dobrej woli, które pomogły w jego realizacji.
- Wszystko robimy społecznie. Zebranie na jeden czas całe ekipy technicznej, aktorów, statystów, to nie jest łatwe zadanie. Cieszę się, że zawsze mamy duży odzew z strony ludzi, która chcą się społecznie angażować w realizację filmu, pomagają nam, grają jako aktorzy, wstępują jako statyści. Kiedy robiliśmy „Szpęgawsk 1939”, mieliśmy aż 600 statystów. We wszystkie te filmy, które dotąd realizowaliśmy włączyło się łącznie kilka tysięcy ludzi – mówił portalowi kujawy-pomorze.info Sebastian Bartkowski, prezes UTH i reżyser filmu, gdy na początku grudnia zeszłego roku gościliśmy na planie filmowym w Raciniewie i Stablewicach koło Unisławia (zdjęcia planu - w galerii tego tekstu).
Szczególną wartością filmu jest to, że dzięki jego realizacji udało się dotrzeć do ostatnich świadków tamtych wydarzeń i przeprowadzić dokumentacje ich relacji.
Zdjęcia do filmu realizowane były min. w stacji pomp na toruńskich Bielanach, w Wąbrzeźnie, Jabłonowie Pomorskim.
Historycznym konsultantem filmu jest dr Tomasz Ceran, pracownik bydgoskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej i jednocześnie autor obszernej monografii Szmalcówki.
Na centralnym Cmentarzu Komunalnym nr 2 przy ulicy Grudziądzkiej, mieszczącym się dokładnie naprzeciw terenów, gdzie kiedyś istniał obóz, znajduje się pomnik oraz obelisk pamięci 334 dzieci - ofiar Szmalcówki. Wiadomo, że całkowita liczba ofiar jest znacznie większa.
