Staż pracy to istotny czynnik, jeśli chodzi o pobieraną przez nas emeryturę. Jego długość w przypadku osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. nie wpływa na prawo do świadczenia, ma jednak duże znaczenie przy ustalaniu jego wysokości i ewentualnej dopłacie do minimalnej gwarantowanej emerytury. Specjalne wyjaśnienia w tej sprawie przygotował Zakład Ubezpieczeń Społecznych

Według przepisów, prawo do emerytury dla osób ubezpieczonych - urodzonych po 31 grudnia 1948 roku -   zależy wyłącznie od ukończenia powszechnego wieku emerytalnego – czyli 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz udowodnienia jakiegokolwiek okresu ubezpieczenia.

- Długość okresu pozostawania w ubezpieczeniu nie ma znaczenia przy ustalaniu prawa do tej emerytury, ale ma wpływ na jej wysokość, szczególnie wtedy, gdy wyliczone świadczenie jest niższe od minimalnej gwarantowanej emerytury, która od marca wynosi 1780,96 zł brutto. -  podkreśla Krystyna Michałek, regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa kujawsko-pomorskiego. - Aby ZUS podwyższył je do wysokości minimalnej emerytury, konieczne jest udowodnienie wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego 20 lat dla kobiety, 25 lat dla mężczyzny. Przy czym okres nieskładkowy może stanowić jedną trzecią okresu składkowego. Osoby, które nie mają wymaganego okresu ubezpieczenia, otrzymają wyliczoną przez ZUS emeryturę bez dopłaty do minimum.

Co jeszcze ma wpływy na wysokość emerytury?

Na wysokość emerytury ma również wpływ kapitał początkowy. To składki  opłacane przed 1999 r. na ubezpieczenia społeczne zarówno przez samego ubezpieczonego, jak i płatników składek, 
u których był zatrudniony. Jak informuje Krystyna Michałek, kapitał początkowy stanowi znaczącą część emerytury i ma duży wpływ na jej wysokość. Emerytura zależy bowiem od zwaloryzowanego kapitału początkowego, zwaloryzowanych składek zebranych na koncie emerytalnym (od stycznia 1999 roku) oraz średniej dalszej długości życia. Jeśli więc przyszły emeryt ma długi okres zatrudnienia przed 1999 rokiem, to brak kapitału początkowego znacząco zmniejszy wysokość emerytury.

Rzeczniczka ZUS przypomina, że od 1999 roku każda osoba ubezpieczona ma indywidualne konto w ZUS, na którym zapisywane są wszystkie składki należne (w przypadku osób, za które pracodawca miał obowiązek opłacenia składek) lub opłacone za daną osobę po 1998 roku (w przypadku osób prowadzących działalność).

Wcześniej ZUS nie był zobowiązany do prowadzenia indywidualnych kont  dla ubezpieczonych. Z tego powodu wiele osób, aby ustalić kapitał początkowy, musi dostarczyć dokumenty potwierdzające zatrudnienie i wysokość wynagrodzenia przed 1999 rokiem. Warto tu podkreślić, że z zakładów pracy zatrudniających powyżej 20 osób świadectwa pracy i dokumenty o wynagrodzeniu są konieczne, ponieważ składki były odprowadzane bezimiennie za wszystkich pracowników łącznie.  

Jak udokumentować okresy składkowe i nieskładkowe?

Jakie dokumenty potwierdzają staż ubezpieczeniowy przed 1999 rokiem? Są to np. świadectwa pracy czy też zaświadczenia pracodawców. W przypadku braku tych dokumentów do ZUS można dostarczyć dowody szczątkowe, które zostaną przeanalizowane. Jak informuje ZUS są nimi:

• legitymacje ubezpieczeniowe (gdy jest w nich wpis o okresach zatrudnienia),
• umowy o pracę,
• opinie o pracy,
• wpisy w „książeczkowym” dowodzie osobistym (np. wpisy o zatrudnieniu, wpisy dotyczące dzieci)
• legitymacje służbowe,
• legitymacje związków zawodowych,
• pisma od pracodawcy (np. o powołaniu, mianowaniu, zmianie angażu, przyznaniu nagrody),
• uwierzytelnione kopie dokumentów lub ich odpisy wydane przez archiwum lub jednostkę, która przechowuje dokumentację zlikwidowanych zakładów pracy,
• zeznania świadków (najlepiej byłych współpracowników).

- Okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych można udokumentować zaświadczeniem z urzędu pracy – informuje Krystyna Michałek - a okres pobierania stałego zasiłku z opieki społecznej, od którego były opłacone składki na ubezpieczenia społeczne, zaświadczeniem z ośrodka pomocy społecznej. Z kolei okresy zasadniczej służby wojskowej lub zastępczych form tej służby, nadterminowej zasadniczej służby wojskowej lub odbywania ćwiczeń wojskowych, można udowodnić na podstawie książeczki wojskowej albo zaświadczeniem wojskowej komendy uzupełnień. Żeby ZUS zaliczył okresy służby zawodowej, potrzebne będzie zaświadczenie organów, w których pełniona była służba.

Natomiast okres niewykonywania zatrudnienia z powodu opieki nad dzieckiem lub dziećmi można udowodnić na podstawie odpisu aktu urodzenia dziecka lub odpisów aktów urodzenia dzieci.

A co ze studiami?

- Osoby, które studiowały przed 1999 rokiem i studia ukończyły, okres nauki mogą potwierdzić odpowiednim zaświadczeniem z uczelni (musi być w nim okres trwania i programowy wymiar studiów), dyplomem czy indeksem, o ile jest w nim zawarty programowy wymiar studiów – informuje Krystyna Michałek.

Dokumenty, które potwierdzą wysokość wynagrodzenia przed 1999 rokiem, to np.:

• zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, wystawione przez pracodawcę lub jego następcę prawnego (mogą być na formularzu ERP-7),
• legitymacja ubezpieczeniowa z wpisami o zatrudnieniu i wynagrodzeniu.

Osobom, które były zatrudnione u tzw. małych przedsiębiorców (zatrudniających do 20 pracowników), ZUS sam poświadczy ubezpieczenie. By tak się stało, należy podać w informacji o okresach składkowych i nieskładkowych (ERP-6) okres zatrudnienia, nazwę zakładu pracy lub imię i nazwisko pracodawcy, adres zakładu pracy, numer konta płatnika (NKP) – pracodawcy – jeśli go znamy. Numer NKP był nadawany przez ZUS przed 1999 rokiem. Można sprawdzić w legitymacji ubezpieczeniowej, czy pracodawca go podał.

Osoby, które indywidualnie opłacały składkę na ubezpieczenie społeczne jako prowadzący działalność gospodarczą albo współpracujący z taką osobą, w formularzu ZUS EKP podają:

• okres, w którym prowadzili działalność lub współpracowali przy jej prowadzeniu, 
• adres miejsca, w którym była prowadzona działalność, 
• numer konta płatnika składek (NKP), 
• adres ZUS-u, do którego opłacane były z tego tytułu składki przed 1999 r.

Artykuł oparto na informacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych