Czy w XXI wieku można mieć problem z dostępem do drogi? Okazuje się, że tak. Są w Polsce powiaty, w których blisko połowa mieszkańców obszarów wiejskich mieszka dalej niż 2 kilometry od dostępnej przez cały rok drogi. Niestety nasz region znalazł się w czołówce. Najgorzej jest w powiatach brodnickim, leżajskim i węgorzewskim – informuje GUS. Czwarte miejsce należy do powiatu z naszego województwa - tucholskiego.

Główny Urząd Statystyczny opublikował dane w ramach projektu tzw. statystyk eksperymentalnych służących śledzeniu postępów w realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju Agendy 2030. Cele Zrównoważonego Rozwoju (Sustainable Development Goals – SDGs) zostały zdefiniowane w Agendzie przyjętej we wrześniu 2015 r. przez państwa członkowskie ONZ. Realizacja 17 SDGs i 169 powiązanych z nimi zadań zakłada zapewnienie godnego życia, pokoju i rozwoju gospodarczego na świecie, przy racjonalnym wykorzystaniu zasobów naturalnych planety.

Badacze postanowili sprawdzić, jak duży jest udział ludności wiejskiej zamieszkałej w promieniu 2 km od drogi dostępnej przez cały rok w ogólnej liczbie ludności wiejskiej w danym powiecie i województwie. Badania przeprowadzono w 2020 r. Za drogi spełniające warunek dostępności przez cały rok uznano drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne o nawierzchni z masy bitumicznej (asfaltu). Dane nie dotyczą miast na prawach powiatu.

Wskaźniki wojewódzkie

Jak czytać wyniki? Im wyższa wartość wskaźnika, tym większy odsetek ludności wiejskiej w danym województwie lub powiecie ma dostęp do całorocznie przejezdnej drogi w odległości 2 kilometrów od swojego miejsca zamieszkania.

• opolskie - 99,21,
• śląskie - 98,47,
• małopolskie - 98,39,
• mazowieckie - 98,01,
• świętokrzyskie - 97,50,
• dolnośląskie - 97,22,
• lubuskie - 96,82,
• łódzkie - 96,51,
• lubelskie - 96,39,
• wielkopolskie - 95,62,
• kujawsko-pomorskie - 94,42,
• pomorskie - 94,7,
• podkarpackie - 94,28,
• zachodniopomorskie - 93,48,
• warmińsko-mazurskie - 92,39,
• podlaskie - 89,81.

Gdy analizujemy dane dla województw, to można mieć wrażenie, że sytuacja nie jest zła. W jednym tylko województwie podlaskim odsetek ludności wiejskiej mieszkającej daleko od dostępnej drogi przekracza 10 proc. Najlepiej jest w województwie opolskim, gdzie ponad 99 proc. mieszkańców wsi nie ma problemów. Województwo kujawsko-pomorskie mieści się nieco poniżej średniej dla Polski, gdyż wskaźnik wynosi 94,42.

Wskaźniki powiatowe

Gdy zaczniemy analizować wskaźniki powiatowe, to już nie jest tak dobrze. Są w Polsce 4 powiaty, które zdecydowanie odstają od średniej, a dwa z nich znajdują się w województwie kujawsko-pomorskim. Najgorzej jest w powiecie brodnickim. Okazuje się, że nawet w Bieszczadach jest lepszy dostęp do dróg, choć uchodzą one za symbol dzikiej i niczym nieposkromionej przyrody (powiat bieszczadzki - wskaźnik 26,96)

Odsetek mieszkańców terenów wiejskich mieszkających dalej niż 2 kilometry od drogi dostępnej cały rok:

• powiat brodnicki - 49,91 proc. 
• powiat leżajski - 37,26 proc.
• powiat węgorzewski - 35,48 proc.
• powiat tucholski - 29,37 proc.

Odsetek mieszkańców terenów wiejskich mieszkających dalej niż 2 kilometry od drogi dostępnej cały rok w województwie kujawsko-pomorskim:

• powiat brodnicki - 49,91,
• powiat tucholski - 23,7,
• powiat chełmiński - 15,11,
• powiat nakielski - 14,55,
• powiat golubsko-dobrzyński - 8,61,
• powiat wąbrzeski - 4,12,
• powiat mogileński - 3,33,
• powiat inowrocławski - 2,95,
• powiat bydgoski - 2,34,
• powiat grudziądzki - 2,31,
• powiat sępoleński - 2,11,
• powiat włocławski - 1,73,
• powiat rypiński - 0,82,
• powiat radziejowski - 0,80,
• powiat toruński - 0,73,
• powiat aleksandrowski - 0,49,
• powiat świecki - 0,48,
• powiat żniński - 0,14, 
• powiat lipnowski - 0,10.

Powiaty, gdzie infrastruktura drogowa obszarów wiejskich jest uboga, są rozrzucone po całej Polsce. Trudno więc określić uniwersalne przyczyny dla obszaru całego kraju.

Jakie znaczenie ma wskaźnik?

Autorzy badania piszą, że zapewnienie mieszkańcom wsi dostępu do całorocznej infrastruktury drogowej zwiększa szanse rozwojowe obszarów wiejskich. Poprawa warunków drogowych wpływa na zmniejszenie kosztów transportu i czasu podróży, a także zwiększa możliwości zatrudnienia mieszkańców wsi i ich mobilność zawodową. Całoroczny dostęp do dróg przyczynia się także do poprawy jakości życia mieszkańców obszarów wiejskich, zwiększając ich dostęp do usług publicznych i zapobiegając wykluczeniu społecznemu. Dane wskaźnika dostarczają informacji jednostkom samorządu terytorialnego, które mogą być wykorzystane przy tworzeniu polityk m.in. transportowych i infrastrukturalnych, zwłaszcza przy planowaniu rozwoju sieci dróg na terenach wiejskich.

Opracowanie własne na podstawie danych GUS