Aż o 7,4 proc. spadła w Polsce liczba rodzin w ciągu dekady! Według Narodowego Spisu Powszechnego 2021 mamy dziś w Polsce nieco ponad 10 mln 159 tys. rodzin, czyli mniej o ponad 813 tys., niż dekadę wcześniej, w roku 2011. A jak wygląda sytuacja w kujawsko-pomorskim?

Według wstępnych wyników NSP 2021, opublikowanych przez GUS,  spadek liczby rodzin dotyczył głównie miast – było to aż ponad 12 proc. Co ciekawe, na wsi zanotowano wzrost liczby rodzin, choć symboliczny - o ok. 0,3 proc. Autorzy raportu wiążą to kierunkiem przemieszczeń ludności z miast na wieś, najczęściej do gmin podmiejskich, czyli tak zwanych „obwarzanków” dużych aglomeracji.

Mniej małżeństw, więcej rozwodów

Warto zauważyć, że w porównaniu z danymi spisu z 2011 roku w obniżyła się liczba małżeństw  – w 2021 roku było to ponad 72 proc. ogółu rodzin, a dekadę wcześniej 74,3 proc. Natomiast bardzo wyraźnie (o ponad 74 proc.) wzrosła liczba par pozostających w związkach niesformalizowanych - w 2021 r. było  ich 552,8 tys. a w 2011 r. – 316,5 tys.. Tę tendencję tłumaczy się zarówno malejąca liczbą zawieranych małżeństw na korzyść pozostawania w związkach niesformalizowanych, jak i rosnącą liczbą rozwodów.

Jak podają autorzy raportu GUS, w omawianej dekadzie zmniejszyła się liczba samotnych rodziców z dziećmi (o ponad 208 tys.) Największe zmiany dotyczyły jednak grupy małżeństw z dziećmi. Znacznie spadła ich liczba – choć cały czas ta właśnie grupa pozostawała najczęstszym typem rodziny. W 2021 r. rodzin takich było 4 mln 242 tys. czyli 41,8 proc. ogółu. W porównaniu z 2011 rokiem liczba rodzin tego typu zmniejszyła się jednak aż o 22,3 proc.  Spadek dotyczył przede wszystkim miast - o prawie 30 proc.!

Rodziny z dziećmi stanowią prawie połowę w strukturze rodzin zamieszkałych na wsi, natomiast w miastach to tylko niecałe 37 proc. ogółu rodzin tam zamieszkałych. Zgodnie z wstępnymi wynikami NSP 2021 ponad 552 tys. rodzin w Polsce to związki niesformalizowane. Zdecydowana ich większość - 71,6 proc. - mieszkała w miastach. Od ostatniego spisu ich liczba wzrosła o ponad 57 proc.!

Między podkarpackim a dolnośląskim

A jak kwestia rodzin wygląda w ujęciu regionalnym? Według wstępnych wyników spisu z 2021 roku największy udział rodzin z dziećmi (par małżeńskich i związków niesformalizowanych) odnotowano w województwach: podkarpackim (50 proc.), małopolskim (48,7 proc.) i wielkopolskim i (47,1 proc.). Wskaźnik dla całego kraju to 44,6 proc. I jeśli chodzi o ranking województw, to od 2011 r. nic się nie zmieniło - te same województwa miały wysoki udział rodzin z dziećmi.

Najmniej rodzin z dziećmi zamieszkuje z kolei województwa dolnośląskie i zachodniopomorskie - (po 40,3 proc.), oraz lubuskie i łódzkie - po 42,3 proc.

Z kolei najwyższy udział rodzin niepełnych występuje w województwach: warmińsko-mazurskim (24,4 proc.), lubuskim (24 proc.) oraz łódzkim i mazowieckim - po 23,9 proc.
 

Co z gospodarstwami domowymi?

W Narodowym Spisie Powszechnym 2021 badano też gospodarstwa domowe. Przy wyodrębnianiu gospodarstw domowych stosowano kryterium mieszkaniowe - co oznaczało, że wszystkie osoby mieszkające w jednym mieszkaniu są uważane za członków tego samego gospodarstwa domowego. W  spisie z 2011 r. dla wyodrębniania gospodarstw domowych w mieszkaniach stosowane było kryterium ekonomiczne -  wspólnego utrzymywania się osób zamieszkujących razem, co oznaczało, że w jednym mieszkaniu mogło być więcej niż jedno gospodarstwo domowe. Jednak dla celów porównań wyników obu spisów dane o liczbie gospodarstw domowych z 2011 r. przeliczono w oparciu o koncepcję mieszkaniową.

Tak więc według wstępnych wyników NSP 2021 było w Polsce 12 mln 536 tys. gospodarstw domowych - o 360,5 tys. (o 3 proc.) więcej niż w 2011 roku.

Jak piszą autorzy omówienia raportu z GUS „w okresie międzyspisowym znacznie zwiększyła się liczba najmniejszych gospodarstw domowych - jednoosobowych i dwuosobowych, tworzonych głównie przez osoby młode, które podejmują decyzję o usamodzielnianiu się, bezdzietne pary oraz często przez osoby starsze”.

W kujawsko-pomorskim jak w całej Polsce

W kujawsko-pomorskim mieliśmy w 2021 roku 553,5 tys. rodzin (170,9 tys. małżeństw bez dzieci, 222,3 tys. małżeństw z dziećmi, 15 tys. związków niesformalizowanych bez dzieci, 18,9 związków niesformalizowanych z dziećmi, 105, 4 tys. matek z dziećmi i 21,1 tys. ojców z dziećmi).

Jak to wyglądało dekadę wcześniej? W 2011 roku mieliśmy 602,5 tys. rodzin (151,8 tys. małżeństw bez dzieci, 301,6 tys. małżeństw z dziećmi, 7,2 tys. związków niesformalizowanych bez dzieci, 10,3 związków niesformalizowanych z dziećmi, 115,1 tys. matek z dziećmi i 16,6 tys. ojców z dziećmi).

Generalnie tendencje mamy więc takie, jak w całej Polsce, nie należymy też do województw z góry lub samego dołu rankingu. Mocno spada liczba małżeństw z dziećmi, nieznacznie rośnie liczba małżeństw bez dzieci, rośnie liczba związków niesformalizowanych, wzrosła również liczba rodzin typu „ojciec z dzieckiem”. 
 

Rodzina a gospodarstwo domowe

Warto przy okazji przypomnieć ogólne definicje rodziny i gospodarstwa domowego:

• Gospodarstwo domowe – zespół osób zamieszkujących razem i wspólnie utrzymujących się. Osoby samotne utrzymujące się samodzielnie tworzą jednoosobowe gospodarstwa domowe.
• Rodzina - dwie lub większa liczba osób, które są związane jako mąż i żona, wspólnie żyjący partnerzy (kohabitanci) - osoby płci przeciwnej lub jako rodzic i dziecko. Tak więc, rodzina obejmuje parę bez dzieci lub parę z jednym lub większą liczbą dzieci, albo też samotnego rodzica z jednym lub większą liczbą dzieci.